منهج الفرقان فی علوم القرآن (کتاب)کتاب منهج الفرقان فی علوم القرآن تایف الشیخ محمد علی سلامة با تحقق دکتر محمد سید احمد المسیر، پیرامون مسائل علوم قرآن نوشته شده است. ۱ - معرفی کتابمؤلف در این کتاب مهمترین مسائل علوم قرآنی از جمله: نزول قرآن ، اسباب نزول مکی و مدنی ، جمع قرآن ، تفسیر قرآن ، نسخ ، محکم و متشابه و اعجاز قرآن را مورد بررسی قرار داده است. وی در ابتدا پس از طرح موضوع بحث و تعریف واژه‌های مورد نظر، دیدگاههای مختلف درباره آن موضوع را آورده و سپس دیدگاه خود را بیان می‌نماید. این کتاب در حقیقت یک دوره علوم قرآن است که مؤلف به صورت فشرده بیان نموده به گونه‌ای که برای اکثریت قابل فهم بوده و می‌تواند به صورت کتاب درسی نیز مورد استفاده قرار گیرد با توجه به اینکه روش مؤلف در بیان مطالب خلاصه گویی است اما با توجه به اهمیت بحث تفسیر و روشهای تفسیری، این مبحث را به صورت گسترده ارائه و در آن برخی از روشهای تفسیری همچون تفسیر به رای ، تفسیر ماثور و تفسیر اشاری را تشریح نموده است. ۲ - ویژگی‌ها۱- در هر بحث پس از نقل اقوال، دیدگاهها را مورد بررسی قرار می‌دهد. ۲- در مبحث چنانچه شبهه‌ای در آن مورد وجود داشته باشد آن را مطرح و پاسخ می‌دهد. ۳- مبحث دهم- تفسیر و تاویل: در این بحث پس از تعریف تفسیر و تاویل و رابطه بین آن دو، مفسرون از صحابه را معرفی می‌نماید. ۴- در همین بحث، طبقات مفسرین را ذکر و آنها را به چهار طبقه تقسیم نموده که عبارتند از: طبقه اول: مفسرین از صحابه و تابعین و تابعین آنها طبقه دوم: مفسرین از محدثین طبقه سوم: مفسرین از علماء اهل سنت طبقه چهارم: مفسرین از اهل بدع و... ۵- بحث دوازدهم: ناسخ و منسوخ : در این بحث پس از تعریف لغوی و اصطلاحی نسخ، راههای شناخت ناسخ و منسوخ را بیان، و در ادامه شروط نسخ را ذکر نموده است. ۶- در همین مبحث تفاوت بین نسخ و بداء و نسخ و تخصیص را بیان کرده است. ۷- در همین مبحث پس از بیان اقسام سه گانه نسخ، مسلک علماء در ذکر ناسخ و منسوخ را توضیح داده، در پایان آیاتی را که ادعای نسخ در آنها شده است را ذکر و تفسیر آن را در نظر کسانی که قائل به نسخ نیستند بیان می‌کند. ۸- مبحث اول- پس از بیان معنای لغوی و اصطلاحی علوم قرآن تاریخ ظهور معنای اصطلاحی آن را بررسی سپس بیان می‌کند که قرن هشتم هجری زمانی است که تالیف در کتب علوم قرآن فراوان شده است و در ادامه به معرفی برخی از این کتابها پرداخته است. ۹- بحث چهارم: حدیث سبعة احرف : در این بحث پس از ذکر برخی از احادیثی که موضوع حدیث سبعة احرف را ذکر نموده‌اند، از مجموعه این احادیث نتایجی را بدست می‌آورد و در ادامه آن اقوال علما درباره حدیث مذکور را بیان و در پایان برخی از شبهات مطرح شده درباره حدیث سبعة احرف را ذکر و پاسخ آنها را می‌دهد. ۱۰- بحث سوم: اسباب نزول : در این مبحث پس از تعریف اسباب نزول فوائد شناخت آن را ذکر و در پایان راههای شناخت اسباب نزول را بیان کرده است. ۱۱- بحث سیزدهم: محکم و متشابه : در این بحث پس از تعریف محکم و متشابه و بیان اقوال علماء درباره آنها، حکمت وجود متشابه در قرآن را توضیح می‌دهد. ۱۲- مبحث پنجم: مکی و مدنی : پس از تعریف مکی و مدنی در این مبحث، ضوابط هر کدام از سوره‌های مکی و مدنی و ویژگیهای آنها را تشریح نموده است ۳ - ساختار کتابکتاب دارای یک مقدمه و ۱۵ بحث می‌باشد که جلد اول آن را مبحث اول تا نهم و جلد دوم آن را مبحث دهم تا پانزدهم تشکیل می‌دهدمباحث جلد اول عبارتند از: مبحث اول: اصطلاح علوم قرآن مبحث دوم: نزول قرآن مبحث سوم: اسباب نزول مبحث چهارم: احرف سبعه مبحث پنجم: مکی و مدنی مبحث ششم: جمع قرآن مبحث هفتم: ترتیب آیات و سوره‌های قرآن مبحث هشتم: رسم و کتابت مصحف شریف مبحث نهم: قرائت‌ها و قاریان مبحث دهم: تفسیر و تاویل مبحث یازدهم: ترجمه قرآن کریم مبحث دوازدهم: نسخ مبحث سیزدهم: متشابه قرآن مبحث چهاردهم: اعجاز قرآن مبحث پانزدهم: قصه‌ها و امثال قرآن کریم. ۴ - نسخه شناسیکتاب دو جلد است که جلد اول ۱۹۱ صفحه و جلد دوم ۱۷۳ صفحه و متن آن عربی است و مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- کاغذ: اعلا ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: شومیز ۴- نوبت چاپ: اول ۵- تاریخ انتشار: سال ۱۴۲۴ هجری قمری ۶- ناشر: دار نهضة مصر للطباعة و النشر و التوزیع ۷- دارای فهرست موضوعات ۸- نام کتاب: منهج الفرقان فی علوم القرآن. ۹- مؤلف: شیخ محمد علی سلامة. ۱۰- محقق: دکتر محمد سید احمد المسیر. ۵ - پانویس۶ - منبعنرم افزار مشکاة الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی
|